İslamazeri.com-un "Din" rubrikasından...
Uşaqların tənbehi haqqında söz düşəndə, çoxları cəzalandırmanı göz önünə gətirir. Nəicədə də bəziləri korkoranə şəlildə, tənbehi, cəza və itaətlə səhv salırlar.
Bəzi şəxslərin etiqadına görə inzibat, korkoranə itaətin sayəsində əldə olunur. Beləliklə də o, heç bir fikir irəli sürmədən özündən böyüyün - inzibatçının göstərişlərini icra edir. Belə bir üslubu seçənlərin, düşüncəsini bir neçə şəkildə təsəvvür etmək olar:
Bəzi şəxslərin etiqadına görə inzibat, korkoranə itaətin sayəsində əldə olunur. Beləliklə də o, heç bir fikir irəli sürmədən özündən böyüyün - inzibatçının göstərişlərini icra edir. Belə bir üslubu seçənlərin, düşüncəsini bir neçə şəkildə təsəvvür etmək olar:
1. Tərbiyəçi heç bir vaxt səhvə yol vermir və onun göstərişləri məsləhət və savabla uyğundur. Ona görə də onun əli altında olanlar sözsüz ona itaət etməlidir.
2. Adətən bir nəfərin nəzarətində tərbiyə alanın dərrakəsi zəif olur. Beləsi üçün yaxşısı odur ki, heç bir reaksiyasız tərbiyəçinin dediklərini icra etsin.
3. Korkoranə itaət, inikişaf və işin nəticəsinə yaxşı təsir göstərir, işləri müəyyən qayda-qanunlar çərçivəsinə salır.
2. Adətən bir nəfərin nəzarətində tərbiyə alanın dərrakəsi zəif olur. Beləsi üçün yaxşısı odur ki, heç bir reaksiyasız tərbiyəçinin dediklərini icra etsin.
3. Korkoranə itaət, inikişaf və işin nəticəsinə yaxşı təsir göstərir, işləri müəyyən qayda-qanunlar çərçivəsinə salır.
Təəssüflər olsun ki, valideyn və tərbiyyəçilərdən bir çoxu bu fərzləri qəbul edir və elə düşünürlər ki, uşaq, mütləq olaraq onlara itaət etsə, xoşbəxt olacaq. Uşaq onların göstərişlərindən boyun qaçırdıqda öz nəzərlərini icra etməsi üçün onu tənbeh edirlər.
Onların əqidəsincə qorxu və tənbeh uşağı müəyyən vəzifələri yeirnə yetirməyə məcbur edir, onların qanunsuz işlərlərə əl atmasının qarşısını alır. Belə valideynlər tənbeh yolu ilə əldə olunan inzibat uşağın hisslərinin məhvinə gətirib çıxarır. Beləsi həddi-büluğa çatanda ya heç bir şəxsə itaət etməyib üsyankarlıq yolunu seçir, ya da hər şəxsə itaət edib, hər kəsin əmirini icra etməyə və uduzmağa hazır olur.
Vadildeyn və tərbiyəçinin qorxusundan layiq olmayan əməldən çəkinən uşaq yuxarı yaşlarda da özündən xəbərsiz olaraq təkcə daha ağır tənbehlərdən qorxuduğu zaman və ya həqiqətən tənbeh olunub layiq olmayan əməldən əl çəkəcək.
Əslində həqiqi tərbiyə odur ki, insan tənbeh qorxusundan deyil, günah etməmək və vicdanının pak saxlamaq üçün pis əməldən əl çəkir.
4. Validyen öz övladını tərbiyə edən zaman əslində ona öyədir ki, gələcəkdə necə vadideyn olmaq lazımdır. Bəzi təhqiqatçıların etiqadına görə bu bədəxlaqlılıq beləcə nəsildən nəsilə keçir. Öz övladını kötəkləyən bir çox valideynlərin özləri uşaqlıqda əzab-əziyət çəkmişlər.
Həzrət (ə) buyurub: “ Aqil insanın öyüd qəbul etməsi, ədəb və tərbiyə vasitəsilə olur. Vurmaqla tərbiyyə olunan dördayaqlılar və heyvanlardır.”
O həzrət bəzi məqamlarda qeyri- fiziki tənbehi lazımlı bilir. Övladından o həzrət şikayət edənin cavabında buyurub: “Övladını vurma, ədəbləndirmək üçün ondan küs. Amma diqqət et ki, küsməyin uzun çəkməsin və tezliklə onunla barış.”
Onların əqidəsincə qorxu və tənbeh uşağı müəyyən vəzifələri yeirnə yetirməyə məcbur edir, onların qanunsuz işlərlərə əl atmasının qarşısını alır. Belə valideynlər tənbeh yolu ilə əldə olunan inzibat uşağın hisslərinin məhvinə gətirib çıxarır. Beləsi həddi-büluğa çatanda ya heç bir şəxsə itaət etməyib üsyankarlıq yolunu seçir, ya da hər şəxsə itaət edib, hər kəsin əmirini icra etməyə və uduzmağa hazır olur.
Vadildeyn və tərbiyəçinin qorxusundan layiq olmayan əməldən çəkinən uşaq yuxarı yaşlarda da özündən xəbərsiz olaraq təkcə daha ağır tənbehlərdən qorxuduğu zaman və ya həqiqətən tənbeh olunub layiq olmayan əməldən əl çəkəcək.
Əslində həqiqi tərbiyə odur ki, insan tənbeh qorxusundan deyil, günah etməmək və vicdanının pak saxlamaq üçün pis əməldən əl çəkir.
4. Validyen öz övladını tərbiyə edən zaman əslində ona öyədir ki, gələcəkdə necə vadideyn olmaq lazımdır. Bəzi təhqiqatçıların etiqadına görə bu bədəxlaqlılıq beləcə nəsildən nəsilə keçir. Öz övladını kötəkləyən bir çox valideynlərin özləri uşaqlıqda əzab-əziyət çəkmişlər.
Həzrət (ə) buyurub: “ Aqil insanın öyüd qəbul etməsi, ədəb və tərbiyə vasitəsilə olur. Vurmaqla tərbiyyə olunan dördayaqlılar və heyvanlardır.”
O həzrət bəzi məqamlarda qeyri- fiziki tənbehi lazımlı bilir. Övladından o həzrət şikayət edənin cavabında buyurub: “Övladını vurma, ədəbləndirmək üçün ondan küs. Amma diqqət et ki, küsməyin uzun çəkməsin və tezliklə onunla barış.”
